Subotica od A do Š
Arhitekte iz Budimpešte, Deže Jakab i Marcel Komor, početkom 20. veka u Suboticu donose tada vrlo moderan stil mađarske secesije, po kojoj je arhitektura Subotice i danas prepoznatljiva. Projektovali su: Gradsku kuću, Sinagogu, dvospratnu zgradu banke – Putnik u ulici Korzo 4, zgradu Jevrejske opštine…
Aerodrom Bikovo je civilni aerodrom koji se nalazi 6km jugoistočno od Subotice. Aerodrom se koristi za sportsko-školsko i trenažno letenje aviona i jedrilica, kao i skokove padobranaca. Pilotažne zone razmeštene su u pravilnom trouglu oko aerodroma. Jedriličarska zona za visine iznad 1200m ograničena je na zapadu linijom koja spaja jezero Palić i Srbobran, zbog blizine vazdušnog puta koji vodi ka izlaznoj tački Kelebija. Visina školskog kruga za avione je 300m, a za jedrilice 200m.
Azotara Subotica je jedinstvena tehničko-tehnološka celina za proizvodnju kompleksnih neorganskih đubriva NPK i NP. Projektovani kapacitet je 500 hiljada tona đubriva godišnje. Odluka o izgradnji fabrike, kao i investicioni program, doneti su 1977. godine. Fabrika je puštena u probnu proizvodnju 1986, odnosno 1987. godine.
„Arena Zabatkiensis“ („Subotički pesak“) je prvi vinski red kod nas, osnovan je na Dan Svetog Trifuna 14. februara 2001. godine. Članovi ovog reda su vinogradari i vinari iz Subotičko-horgoške peščare, stručnjaci za lozu i vino, istraživači istorije vinogradarstva i vinarstava, istaknuti ugostitelji, turistički poslenici, ličnosti javnog i kulturnog života, novinari. Njihov cilj je da predstave i pronesu dobar glas vina s peska.
Na vinskim i sličnim svečanostima vitezovi se pojavljuju u atraktivnim odorama i oznakom reda, čime u javnosti promovišu kulturu pijenja vina.
Bogdan, Zvonko (rođen 5. januara 1942. u Somboru) je pevač tradiocionalne vojvođanske muzike. Živi i stvara u Subotici. Pored toga što je poznat kao pevač, on je takođe i kompozitor, slikar, pesnik i džokej. Prepoznatljiv je i po svojim učtivim i džentlmenskim manirima. Njegove pesme nose mirise ravnice, prošlih dana, boemskog života, Dunava… One pevaju o ljubavi, konjima koji slobodno jure, ženama…
Zvonko Bogdan peva originalne i tradicionalne pesme (naročito one vezane za Bunjevce) uz pratnju tamburaškog orkestra. Jedna od pesama po kojoj je poznat, a koju je sam komponovao je „Ej, salaši na severu Bačke“.
Neke od njegovih najpoznatijih autorskih pesama su: Ej, salaši na severu Bačke, Već odavno spremam svog mrkova, Prošle su mnoge ljubavi, Govori se da me varaš, Kraj jezera jedna kuća mala, Neko sasvim treći, O tebi pevam najdraži grade, Jedan stari kontrabas, Ko te ima taj te nema, Ne mogu se setit’ leta, Bunjevačko prelo, Doći ću ti ko u staroj pismi…
Banja Palić: kao Banja Palić je poznata od 1782. godine kada je glavni lekar Bačke županije dr Libertraut ukazao na visok sadržaj soli u jezerskoj vodi, otvorivši fabriku soli na istočnoj obali. Prva hemijska analiza vode izvršena je 1856.godine. Voda Palićkog jezera je sumporovita, alkalna i murijatična, sa temperaturom oko 25°C. Mineralna voda sadrži litijum i rubidijum koji su korisni u lečenju reumatičnih i nervnih oboljenja. Stroncijum kao sastojak mineralnog mulja pomaže kod srastanja kostiju. Zbog toga prilikom isušenja jezera radi čišćenja 1972. godine nije izvađen sav mulj, jer su u njemu koncentrisane vredne mineralne supstance.
Voda i mulj leče reumatizam, išijas, skrofuozu, kožna i ginekološka oboljenja, nervna oboljenja.
Lečenje u Palićkoj Banji obavlja se kupanjem u zagrejanoj vodi toplog kupatila i blatnim oblogama u blatnom kupatilu. Blato se vadi sa jezerskog dna i zagreva. U lečenju se koriste još i masaža i elektroterapija.
Bajnat je uzvišenje između Senćanskog puta, Malog Palića i Mlake. Prvobitan naziv je bio Bajini hatovi. Bajnat je bio nastanjen od davnina. Tu je otkriveno bronzano nalazište iz halštatskog doba – 9. vek p.n.e, zatim sarmatske posude iz 4. veka, germanski i avarski grobovi iz vremena dolaska Mađara u ove krajeve.
Berbanski dani na Paliću su atraktivna privredno-turistička manifestacija, koja se svakog septembra održava na obali Palića. Ova manifestacija, koja se održava u organizaciji Javnog preduzeća «Palić-Ludaš», afirmiše voćarske proizvode i njihovu raznovrsnu uspešnu valorizaciju. U okviru Berbanskih dana priprema se i berbanska parada, izložba voća i povrća, vinska fešta, izložba, ocenjivanje i degustacija voćnih rakija, berbanski bal , bogat kulturno-zabavni program i raznovrsna ugostiteljska ponuda.
Bandaš i bandašica: pojmovi se vezuju za Dužijancu. Tokom žetve, pošto su njive bile velike, dolazilo je do udruživanja „bandi”. Predvodnik je bio bandaš koji bi i ugovaro posao, a njegova rukovetašica – bandašica. To je bio najvredniji i najbolji par. I danas se, u vreme obeležavanja Dužijance, svake godine simbolično biraju bandaš i bandašica.
Buvljak – Već najmanje dve decenije Subotica se na geografskoj karti Vojvodine, Srbije, Jugoslavije odnosno Centralne i Istočne Evrope, pored niza specifičnosti, izdvaja i po ovoj pijaci. Oni koji je posećuju zovu je jednostavno – „Buvljak“. Pored domaćih, krajem osamdesetih i početkom devedesetih, postala je meka za kupce i prodavce iz Rusije, Ukrajine, Poljske, Slovačke, Mađarske, Rumunije…
Danas je ova pijaca prerasla u tržni centar sa oko 1.600 registrovanih radnji na tezgama i preko 200 lokala. Uz Subotičane i žitelje gotovo svih krajeva Srbije i dalje joj u pohode redovno dolaze i kupci i prodavci iz Bosne i Hercegovine, odnosno Republike Srpske, Hrvatske i Makedonije.
Za hiljade subotičkih domaćinstava „Buvljak“ je već desetak godina bio i ostao osnovni izvor egzisencije, za Suboticu zaštitini znak slobodne trgovine, a za domaće putnike ka Evropi – obavezno stajalište.
BOSS – Kafe picerija Boss, jedno od kultnih mesta za izlaske u Subotici, postala je vremenom i jedna od tačaka prepoznavanja našeg grada. Boss je nastao još daleke 1986. godine. Razvio je tradiciju dobre usluge i široke ponude atraktivnog menija i postao omiljeno sastajalište gostiju svih uzrasta. Prijatan ambijent, bašta sa pogledom na galeriju „Likovni susret“ i bogatstvo zelenila čine Boss posebno interesantnim i prijatnim u letnjim danima.
Vermeš Lajoš (1860-1945.), aristokrata sa Palića, organizovao je Palićke sportske igre, preteču Olimpijskih igara. Tek 14 godina kasnije nastale su olimpijske igre Pjera Kubertena u Atini. Palićke olimpijske igre igrane su i leti i zimi, sve do 1914, kada su prekinute zbog rata. Lajoš Vermeš je bio i osnivač Subotičkog gimnastičkog društva.
Velika terasa: Izgradnja Velike terase na Paliću, u stilu secesije, završena je 1911. godine, a sam objekat je u to doba bio višenamenski (poslastičarnica, restoran, spratni deo namenjen zabavama i balovima). Dve velike otvorene terase krase prednju stranu objekta, sa prepoznatljivom rezbarenom ogradom. Neposredno ispred Velike terase smešten je najmanji secesijski objekat specijalne namene – Muzički paviljon.
Velika terasa, sa oko 3.300 kvadrata, kao i još nekoliko objekata u Velikom parku na Paliću, čini turističko i kulturno jezgro tog mesta. Trenutno je u toku rekonstrukcija Velike terase.
Vrlić, Subota, dvoranin cara Jovana Nenada, njegov rizničar i namesnik, čija se skulptura nalazi u centru grada.
Vodotoranj na Paliću izgrađen je 1912. godine. On je predstavlja simbol Palića i glavni ulaz na Palić.
Velika većnica ili Svečana većnica Gradske kuće ponovo je 1991, posle temeljite obnove za proslavu šest vekova prvog pominjanja grada, zasjala starim sjajem secesije koji su joj podarili projektanti Marcel Komor i Deže Jakab. Dopunskom tehničkom opremom ovo je postala sala za koncerte, venčanja i skupove vrhunskog ranga, verovatno jedna od najlepših u ovom delu sveta. U mnoštvu neverovatnih detalja, izdvajaju se štitovi na stropu većnice, koji su se menjali sa svakom novom vlasti. Danas su vraćeni prvobitni simboli, među kojima motivi sa subotičkog grba: Bogorodica sa Isusom, sv. Tereza Avilska i lav s mačem. Većnicu krase i fantastični vitraži: car Franjo Josip i carica Marija Terezija sa svoja dva paža. Pored njih, tu je i galerija mađarskih kraljeva i šest uglednih ljudi iz mađarske istorije. Ti vitraži su dela majstorske radionice Mikše Rota i Šandora Nađa.
Gradska kuća je najveća i verovatno najlepša građevina Subotice, izgrađena u stilu mađarske secesije 1910. godine, po projektu budimpeštanskih arhitekata Dežea Jakaba i Marcela Komora. Visoka je 76m, a prostire se na 5.838m².
Danas su u njoj gradska uprava, muzej, istorijski arhiv, butici i banke.
Gradska biblioteka u centru grada, sa dva Atlanta u pročelju fasade koja nose barokni balkon, izgrađena po projektu Ferenca Rajhla u neobaroknom stilu 1897. godine, nekada je bila Gradska kasina. Danas je bogata bibliotkea sa fondom od preko 280.000 knjiga.
Gomborski sokak, živopisna ulica popločana starom kaldrmom, koja danas nosi naziv Drapšinova a naziv je dobila po zanatlijama „gombarima“ (vrpčarima). Danas je Gomborski sokak ulica butika, kafea i retkih zanata.
„Gerontološki centar“ Subotica je socijalno-zdravstvena ustanova za zbrinjavanje odraslih i starih lica u Subotici. Osnovan je 1977. godine integrisanjem radne organizacije Centra za kućnu negu i pomoć starim i iznemoglim licima i Doma za stare i penzionere. Ova jedinstvena ustanova kroz različite vidove usluga obezbeđuje pomoć u četiri objekta gerontoloških klubova, gde oko 2.600 penzionera i drugih starih lica zadovoljava različite potrebe; putem službe Kućne nege i pomoći, koja je organizovana za 395 korisnika u domskom smeštaju (u tri objekta kategorisanih domova), kapaciteta za 519 korisnika; u zaštićenom (namenskom) stanovanju penzionera, gde oko 150 penzionera živi u jednosobnim konfornim stanovima; i kroz druge oblike rada (ishrana, pranje, peglanje veša, iznajmljivanje slobodnih prostorija i kapaciteta – soba za treća lica itd.).
Gerontološki centar, nakon 28 godina postojanja, i dalje svakodnevno uspešno ispunjava svoju socijalnu i zaštitnu funkciju i izlazi u susret pojedincu i porodici.
Generalni konzulat Republike Hrvatske: Subotica, Maksima Gorkog 6,
Tel: 381 24 557 793
Faks: 381 24 556 158
Mejl: gkhr.subotica@mvp.hr
Internet stranica: http://rs.mvp.hr/?mh=336&mv=2041
Generalni konzulat Republike Mađarske: Subotica, Đure Đakovića 3,
Tel: 024/554-811
Faks: 024/552-427
Internet stranica: http://www.mfa.gov.hu/kulkepviselet/Szabadka/sr/en_Konzuliinfo
„Galleria“ je internacionalni hotelsko–kongresni i poslovni centar. Nalazi se u samom centru Subotice i predstavlja jednu od najlepših i najmodernijih zgrada u Srbiji. Ovaj objekat površine 29.000m² čine tri jedinice: Hotel Galleria, Poslovni centar Galleria i Tržni centar Galleria koje povezuje natkriveni atrijum.
Danilo Kiš, jedan od najplodnijih i najnagrađivanijih autora sa ovih prostora, rođen je u Subotici 22. februara 1935. godine, od oca Eduarda Kiša, mađarskog Jevrejina i majke Milice Dragićević, Crnogorke. Do 1942. godine živi sa roditeljima u Novom Sadu, gde pohađa prvi razred osnovne škole, a zatim prelazi u Mađarsku, u očev rodni kraj, gde završava osnovnu školu i dva razreda gimnazije. Nakon odvođenja njegovog oca u Aušvic 1944. godine, sa ostatkom porodice je repatriran u Cetinje podsredstvom Crvenog Krsta. Tamo Kiš živi do kraja svog školovanja. Na Filozofski fakultet u Beogradu Kiš se upisuje 1954. godine, a u septembru 1958. godine kao prvi student diplomira na katedri za Opštu književnost.
U to vreme, Kiš je već postao objavljivani autor.
Naime, svoje prve radove objavljuje sa svojih osamnaest godina, daleke 1953. godine, a kasnije se nižu dela različitih kategorija, među kojima izdvajamo čuvene romani „Bašta, pepeo“, „Peščanik“ i drugi, potom knjige pripovedaka „Rani jadi“, „Grobnica za Borisa Davidoviča“, „Enciklopedija mrtvih“, „Lauta i ožiljci“, kao i knjige eseja „Po-etika“, „Život i literatura“ i još mnogo drugih.
Kiš je jedan od najprevođenijih pisaca, dobitnik niza uglednih domaćih i prestižnih međunarodnih književnih nagrada, kao i dopisni član SANU. Preminuo je u Parizu, 1989. godine.
„Danilo Kiš” je Fondacija za omladinsku kulturu i stvaralaštvo. Fondacija ima za cilj oblikovanje novog kulturnog prostora grada. Nizom projekata iz sfere kulture, umetnosti, nauke i kroz omladinske akcije, Fondacija želi da staru panonsku damu, Suboticu, probudi iz ravničarske pospanosti. Danilo Kiš je otvoren za sve Subotičane koji istinski žele bogat kulturni i društveni život. Fondacija je gradska institucija koja ima za zadatak promovisanje vrednosti savremenog, interkulturalnog, postmodernog i urbanog društva.
Dužijanca je završni bunjevački žetveni običaj na poljima. Veoma je star i datira još iz vremena pagana – slavi se bog plodnosti. Ovaj običaj se vremenom pretvorio u opštu zemljoradničku slavu i svečanost , na svakom salašu i u svakoj zemljoradničkoj porodici.
Dužijanca se vezuje za Markovo, kada se išlo na njivu gde se obavljao blagoslov žita.
Sama žetva – ris počinjala je na Petrovdan, makar i simbolično, ako žito nije dozrelo.
Žito se slagalo u snopove, snoplje se ređalo u krug, a na sredini kruga bio je zaboden kolac, za koji je bio vezan konj. Konj je kopitama gazio po snoplju, žito je ostajalo na zemlji, a od gore je ostajala slama. Prva varoška, obnovljena Dužijanca bila je 1968. godine i od onda se tako slavi. Svečana povorka, u kojoj dominira bogatstvo bunjevačke narodne nošnje, obilazi grad i na taj način čuva bunjevačke žetvene običaje od zaborava.
Dom gradskih kapetana, tačnije nekadašnja kuća gradskog kapetana Luke Sučića, neposredno pored Franjevačke crkve, najstarija je kuća u Subotici, izgrađena polovinom 18. veka u stilu tzv. „provincijskog baroka“.
Dudova šuma: na mestu ovog današnjeg gradskog parka krajem 18. veka podignut je dudinjak kako bi se unapredio uzgoj svilene bube. Ovaj privredni pokušaj nije uspeo, ali je dudinjak izrastao u Dudovu šumu. Sredinom prošlog veka uređena je kao gradski park i vremenom postala omiljeno šetalište i sportski centar. Tu je još pre Prvog svetskog rata izgrađen prvi fudbalski teren u Subotici, kasnije teniski i drugi sportski tereni, a u novije vreme i sportska hala.
Dečje pozorište u Subotici počelo je sa radom 6. decembra 1934. kao lutkarsko pozorište. Inženjer Oton Tomanić je bio i tvorac subotičkog lutkarskog pozorišta, ali i kreator na stotine komada koji su se u njemu igrali. Bio je scenograf, pisac i reditelj jer je pre otvaranja bio na lutkarskoj edukaciji u Ljubljani.
Prvi profesionalni ansambl formiran je u sezoni 1953/54. godine i od tada se Pozorište razvija. Danas spada u sam vrh scenskog stvaralaštva za decu. 1960. godine, izvođenjem prve žive predstave „Dečaci Pavlove ulice”, lutkarsko pozorište menja ime u „Dečje pozorište-Dječje kazalište-Gyermekszínház”. Za proteklih skoro sedam decenija, Dečje pozorište je izraslo u ustanovu čiji organizacioni i umetnički nivo mogu da odgovore na najsloženija pitanja savremenog teatra za decu.
Pozorište godišnje izvede 6 premijera, 2 na srpskom, 2 na mađarskom, 1 na hrvatskom jeziku i jedan dvojezičan novogodišnji program. Ukupan broj godišnje održanih predstava se kreće od 200 do 230. Većina predstava se prikazuje u kući, dok se oko 50 predstava odigra na terenu u zemlji i inostranstvu.
Dečje pozorište je suorganizator Međunarodnog festivala pozorišta za decu koji se održava svakog maja u Subotici.
Ekonomski fakultet u Subotici osnovan je 18. maja 1960. godine. Pedeset godina nakon osnivanja, razvio se u savremenu naučno-obrazovnu instituciju zahvaljujući svojoj otvorenosti za sve nove trendove u nastavi i nauci. Osnovna orijentacija Fakulteta jeste obrazovanje kadrova ekonomskog profila budućih menadžera. Inovirani nastavni sadržaji, usklađeni s naučnim saznanjima u svetu, visokostručni kadrovi, savremeni metodi rada i moderna tehničko-laboratorijska oprema, garant su sticanja visokog nivoa znanja u oblasti poslovne ekonomije.
Na fakultetu je od osnivanja do danas diplomiralo preko 10.000 studenata, preko 300 ih je steklo akademski naziv magistra, a uspešno je odbranjeno 120 doktorskih disertacija.
Žuta kuća, nekadašnja zgrada banke, spomenik je kulture od velikog značaja. Delo je poznatog subotičkog arhitekte Titusa Mačkovića, građena u periodu od 1880. do 1883. godine. Danas je u njoj smešten Učiteljski fakultet na mađarskom jeziku.
Ženski štrand je drveno letnje kupalište na Palićkom jezeru. Izgrađen je 1912. godine u stilu secesije. I danas je aktivan za kupače, zabavu i odmor i pravi je ukras palićke obale.
Zoološki vrt Palić nalazi se u centru Palića, 6km od Subotice i 5km od auto-puta E-75 koji spaja Budimpeštu i Beograd. Osnovan je 1949. godine i danas se prostire na 10ha. U park vrta skladno su uklopljene životinjske volijere i prostori za odmor i razonodu. U parku raste preko 270 vrsta drveća i žbunja od kojih su mnoge retke i egzotične vrste, poput libanskog kedra i džinovske sekvoje ili ariša. Od domaćih vrsta izdvajaju se stoletni hrastovi. Na severnoj strani vrta rastu četinari a na južnoj listopadno drveće. Ostavljeno je i nekoliko manjih šumskih formacija. Prostor obogaćuje i oživljava mnogobrojno cveće u žardinjerama, jezerca, vodoskoci i fontane. Posetioci mogu da vide preko 50 vrsta životinja: brojne ptice, nekoliko vrsta majmuna, krupne sisare, ali i egzotične životinje poput zmija i tarantula. Tokom godine Zoo vrt poseti oko 160.000 ljudi.
Zelena fontana: gradeći i štiteći stari centar grada, savremeni arhitekti kombinuju modernu arhitekturu s tradicijom. Jedan od takvih objekata je zelena fontana na glavnom trgu, izgrađena 1985. godine od keramike iz čuvene mađarske fabrike „Žolnai“, po projektu beogradskog arhitekte Svetilsva Ličine.
Zelena većnica Gradske kuće takođe je raskošno ukrašena detaljima u stilu secesije. Danas je to svečani salon Gradonačelnika, gde on prima zvanične delegacije.
Jovan Nenad Crni – Samozvani subotički car, jedna od bajkovitih ličnosti subotičke prošlosti, nakon Mohačke bitke 1526. godine potisnuo je Turke iz Južne Ugarske i osnovao svoju kratkoveku slovensku državu. Za prestonicu je izabrao Suboticu. Imao je čudnu crnu prugu od slepoočnice do stopala, zbog čega su ga i prozvali Crni. Poginuo je 1527. u sukobu sa ugarskom vlastelom. Na glavnom trgu u Subotici danas se nalazi njegov spomenik.
Janćika Maćaš (1864-1903.) je bio poznati subotički slikar. Njegovo najpoznatije delo je „Proglašenje Subotice slobodnim kraljevskim gradom“.
„Jezero“ hotel na Paliću, uvučen u stoletnu šumu, nalazi se na samo 50m od Ženskog štranda, tj. obale Palićkog jezera, a od hotela „Park“ odvojen je starom Velikom terasom. Izgrađen je 1903. godine i tada je dobio ime Veliki hotel.
Hotel Jezero kategorisan je sa 4 zvezdice, a raspolaže sa 19 dvokrevetnih soba i 9 soba sa bračnim ležajem. Pruža izuzetan komfor i mogućnost uživanja u svim čarima Palića i okoline.
Korzo je glavno gradsko šetalište. Prelepe fasade, uglavnom u stilu kitnjaste mađarske secesije, danas su rekonstruisane i ponovo su u punom sjaju. Subotički korzo je poslovni i kulturni centar grada: na jednom kraju je Narodno pozorište, na drugom Dečije pozorište, a između njih banke, prodavnice, bašte kafea, a raskošne lipe pružaju se celom njegovom dužinom.
Katedrala svete Tereze Avilske građena je od 1773. do 1798. godine. Ova barokna građevina početa je po projektu peštanskog zidara Ferenca Kaufmana, a završena po projektu Adama Haislera iz 1783. U narodu poznata kao Velika crkva, posvećena je zaštitnici Subotice, sv. Terezi Avilskoj (1515-1582.), karmelićanki iz Španije, književnici i velikom reformatoru svog reda. Njen lik je na gradskom pečatu u povelji o proglašenju Subotice kameralnom varoši 1743. godine, a zatim i na grbu slobodnog kraljevskog grada. Glavni oltar je završen 1804. godine, a sat u tornju postavljen je 1840. godine.
Kerska crkva svetog Roke podignuta je 1896. godine u neogotskom stilu.
Kapela sv. Roke podignuta je od strane Subotičana 1738. godine, u znak sećanja na žrtve epidemije kuge. Rekonstruisana je 1884. po projektu Titusa Mačkovića.
Ker je južni deo grada, visoka greda iznad starog Gatskog jezera i niske doline Mlake. Ime Ker verovatno je dobio po pripadnicima plemena Ker koji su zauzeli mesto u vreme dolaska Mađara u ove krajeve. Obnavljajući donaciju svoje majke, kralj Bela III darovao je Ker 1113. godine bolničkim krstašima iz Sekešfehervara.
Krvavo jezero je malo jezero nastalo pregrađivanjem severoistočnog vrška Palićkog jezera i u njega su oticale suvišne vode Palića. Nekada davno, u vreme letnjih žega, u njegovim plitkim vodama razmnožavale su se crvene alge, pa je zbog crvene boje i dobilo ime – Krvavo jezero.
„Kolevka“ – Subotica je dom za decu i omladinu, smešten u ulici Jaše Ignjatovića 6. Zbrinjavanje dece bez roditelja u Subotici ne počinje osnivanjem sirotišta 1903. godine, kako bi se moglo pomisliti. Zvanično sirotište postoji od 1900. godine, a gradski oci i ženska udruženja pokušavali su da reše ovaj problem i decenijama pre toga. Dom za decu „Kolevka“ kao dan osnivanja obeležava 1. maj 1903. godine, kada je Sirotište u Subotici osamostaljeno od državnog sirotišta u Budimpešti. Novo poglavlje života ovog dečijeg doma počinje u teškim posleratnim uslovima kada se naglo povećava broj nezbrinute dece i siročadi. Tada ovaj dečiji dom dobija naziv „Kolevka“. Danas u „Kolevci“ uglavnom rade medicinske sestre. Dom je širom otvoren za sve koji žele posetiti decu, ili ih voditi preko vikenda u svoje porodice, što je jedan od rezultata nastojanja da život dece u domu što više liči na porodični.
Lifka Aleksandar (1880-1952.) je 1900. godine osnovao prvi putujući bioskop u tadašnjoj Austro-Ugarskoj. Putujući po evropi 1910. je stigao u Suboticu, gde se oženio i ostao do kraja života i otvorio svoj stalni Lifka bioskop. Aleksandar Lifka bavio se i snimanjem reportaža i kratkih filmova.
Njemu u čast ustanovljena je Nagrada „Aleksandar Lifka“ za doprinos evropskoj kinematografiji. Nagrada se dodeljuje na filmskom festivalu „Palić“ u Subotici, svake godine u julu mesecu.
Ludoško jezero leži istočno od Palića i jezgro je stare Ludoške pustare. Bazen jezera je relativno mali, a napajaju ga rečica Kireš i kanal iz Palićkog jezera. Voda u Ludošu nikada nije bila slana kao u Paliću, tako da je uvek bilo mnogo ribe.Verovatno je zbog toga obala jezera bila uvek naseljena, što potvrđuju arheološki nalazi stari i po 7.000 godina. Ludoško jezero je zaštićeni prirodni rezervat bogat ptičijim svetom, a njegova obala i danas dragoceno arheološko nalazište.
Letnja pozornica: u borovoj šumi na Paliću 1950. godine izgrađena je moderna Letnja pozornica od netesanog kamena, na kojoj su gostovali mnogi umetnici. Danas je to prelepo mesto pod vedrim nebom mesto održavanja Palićkog filmskog festivala i drugih kulturnih manifestacija.
Literat Fabijan, bio je dvoranin cara Jovana Nenada, franjevački sveštenik, poreklom iz Iloka, čija se skulptura nalazi u centru grada.
Ličina Svetislav, rođen 1931. godine, projektant Zelene fontane. Diplomirao je na Arhitektonskom fakultetu u Beogradu. Autor je velikog broja urbanističkih i arhitektonskih projekata (Filozofski fakultet u Beogradu, Muzej revolucije naroda Jugoslavije u Novom Beogradu, Trg branilaca Beograda), javnih spomenika i posebnih celina. Profesor je Arhitektonskog fakulteta u Beogradu. Dobitnik je više nagrada i priznanja.
Ljutovačka rakija: naselje Ljutovo se nalazi na krajnjem severu Bačke, 10km jugozapadno od Subotice. Ljutovo se nalazi na prelazu Subotičke peščare u Bačku lesnu zaravan što omogućava raznovrsnu poljoprivrednu proizvodnju. Meštani se uglavnom bave voćarstvom, povrtarstvom i ratarstvom. Ljutovo je poznato po “Ljutovačkoj rakiji” i domaćim vinima.
Maria Theresiopolis je jedno od 200 imena koje je Subotica promenila tokom svoje istorije. Ime Maria Theresiopolis Subotica je nosila od vremena kada je carica Marija Terzija 1779. godine Suboticu proglasila slobodnim kraljevskim gradom.
Mlaka je južni deo grada sa obe strane Prvomajske ulice. To je nisko i plavno zemljište koje je nekada, dok još nije pretvoreno u bašte, bio glibovit pašnjak i rit. Mlakom je proticao potočić Fok, koji je nekad suvišne vode iz Kelebijskog jezera, preko Velikog rita i Jasi-bare, odvodio u Mali Palić. Mlaka je izgrađena u drugoj polovini 18. veka, kada su Subotičani na višim delovima svojih bašta podigli kuće.
Mlekara Subotica: Akcionarsko društvo “Mlekara” bavi se proizvodnjom i preradom mleka i mlečnih proizvoda. Osnovana je 1955. godine. Od 2003. godine “Mlekara” posluje u okviru „Danube Foods Group“, zajedno sa kompanijama “Bambi”, “Knjaz Miloš” i “Imlek”.
Misija AD „Mlekare“ je da svojim kupcima pruži zdravstveno bezbednosne proizvode od mleka i usluge vrhunskog i standardnog kvaliteta, a vizija joj je da postane lider u preradi mleka i u proizvodnji visoko kvalitetnih proizvoda od mleka u Srbiji.
Zapošljava 316 ljudi.
Majkin salaš je tradicionalni vojvođanski restoran. Nalazi se na Paliću, odmah pored Cvetnog Salaša, na imanju koje se prostire na površini od 20 hektara. U skladu sa trendom razvoja eko-turizma u svetu, koji ima tendenciju da modernog gosta okrene prirodi, ponudi mu tradicionalnu izvornu kuhinju i edukuje ga u smislu upoznavanja kulture i običaja regiona u kojem boravi, nastao je ovaj prelepi objekat.
Međunarodni festival pozorišta za decu osnovan je u Subotici 1994. godine, kada je subotičko Dečje pozorište obeležavalo 60 godina svog postojanja. Ideja o festivalu rodila se u glavi Slobodana Markovića, tadašnjeg direktora Dečjeg pozorišta.
Festival se održava svake godine u maju mesecu i čitav grad se tada pretvori u jednu veliku pozornicu. Od osnivanja do danas na Festivalu je prikazano više od 400 pozorišnih produkcija sa raznih strana sveta, Evrope i zemlje domaćina Srbije. Od toga je oko 250 bilo prikazano u okviru takmičarskog programa.
Međunarodni filmski festival Palić osnovan je 1992. godine od strane Opštine Subotica. Od nekadašnjih malih i nepretencioznih Palićkih filmskih večeri, preko upornih pokušaja stvaranja ozbiljnog Regionalnog festivala, izrastao je u važnu tačku na mapi evropskih filmskih festivala. Od 2003. godine i svog desetog izdanja palićki festival postaje Festival evropskog filma i iste godine dobija članstvo u „Evropskoj koordinaciji filmskih festivala“. Ova ideja je potvrđena kroz naredne tri godine postojanja i danas je Festival evropskog filma Palić jedan od najznačajnijih festivala u regionu i jedan od retkih u svetu sa 100% evropskim sadržajem.
Festival se održava svake godine u mesecu julu, a nagrade koje se dodeljuju su: Aleksandar Lifka, Zlatni toranj, Palićki toranj, Underground Spirit i Specijalna nagrada žirija.
Nepker: mađarski kulturni centar u Subotici „Nepker“ jedna je od najstarijih ustanova u Vojvodini koja radi u kontinuitetu. Osnovan je 1872. godine. Pored biblioteke i čitaonice u sastavu ima i literarnu, dramsku, muzičku i folklornu sekciju.
Otvoreni univerzitet Subotica je jedan od lidera u oblasti (ne)formalnog obrazovanja i kulture u Srbiji. Njegova misija je podizanje kvaliteta života građana putem promocije i realizacije «nove pismenosti» i implementacija inovativnih programskih sadržaja u cilju unapređenja društva. Osnovan 1953. godine, pod imenom Radnički Univerzitet, od početka je okupljao sve ostale ustanove i programe za obrazovanje odraslih u opštini, regionu i zemlji, i za kratko vreme postigao zapažene rezultate zahvaljujući stalnim ulaganjima u savremenu nastavnu tehnologiju, nastavne programe, kadrovski potencijal. 1992. godine ova institucija se u skladu sa potrebama građana i svetskim trendovima u obrazovanju odraslih transformisala u Otvoreni univerzitet.
Oker, boje žute zemlje, najčešće su boje na subotičkim fasadama.
Pozorište sa šest korintskih stubova, na centralnom gradskom trgu, izgrađeno je 1853. godine u klasicističkom stilu, po projektu Janoša Skultetija, prvog školovanog subotičkog arhitekte. Prva pozorišna predstava u Subotici odigrana je 1747. godine u franjevačkoj gramatikalnoj gimnaziji, a stalno pozorište otvoreno je u novoizgrađenoj zgradi 1854.
Pozorišna zgrada je trenutno u fazi rekonstrukcije.
„Patria“ hotel, u samom centru Subotice, izgrađen je 1964. godine i od tada je imao samo jednu delimičnu rekonstrukciju. Početkom 2008. počeli su radovi na rekonstrukciji, a kompletno preuređenje eksterijera i enterijera završeno je 15.08.2008. kada je hotel počeo ponovo da radi. Broj smeštajnih jedinica sa 202 smanjen je na 141 koje su luksuzno opremljene. „Patria“ je prerasla u jedan moderan objekat koji zadovoljava sve potrebe savremenog gosta. U hotelu se sada nalaze sobe za nepušače i invalide, sve sobe su klimatizovane, imaju priključak za internet, sef i ostale pogodnosti.
Pongrac, Janoš, vojvoda od Erdelja, izgradio subotičku tvrđavu 1470. godine.
Palavičini, Petar, skulptor koji je napravio spomenik caru Jovanu Nenadu.
„Pionir“ d.o.o. Subotica je privredno društvo za proizvodnju čokolade, bombona i peciva. Jedan je od vodećih proizvođača konditorskih proizvoda na jugu Evrope, sa tradicijom dugom 90 godina. Od 2005. godine „Pionir“ radi prema strogim HACCP standardima. Najpoznatiji proizvodi su : Medeno i Slatko srce, Negro bombone, Galeb čokolada, Kidy deserti, Cookies, O la la biskvit…
Palićke sportske igre: između 1880. i 1914. godine na Paliću su održane sportske igre u brzom hodanju, biciklizmu, rvanju, mačevanju i drugim sportovima. Rodonačelnik ovih nadmetanja najboljih sportista iz Sombora, Sente, Segedina, Kanjiže, Budimpešte, Beograda i Subotice bio je Lajoš Vermeš, čovek koji je na obali jezera izgradio prvu biciklističku stazu sa gledalištem.
Palata Leović je najstarija porodična kuća u stilu secesije u Subotici i u celoj Vojvodini. Projektanti su Eden Lehner i Đula Partoš. Podignuta je 1893. godine.
Rajhlova palata, danas zgrada subotičke galerije „Likovni susret“, jedno je od najraskošnijih zdanja subotičke secesije. Ime je dobila po svom vlasniku i projektantu Ferencu Rajhlu. Ovaj subotički arhitekta budimpeštanske škole zgradu je podigao 1904. kao porodičnu kuću, mada ni on ni njegova porodica nisu dugo živeli u njoj. Zbog bankrota je već 1908. bio prinuđen da je napusti, a njegova palata je potom zajedno s nameštajem i svim umetničkim predmetima prodata na licitaciji.
Rajhlova palata se smatra pravim remek-delom arhitekture s kraja 19. i početka 20. veka, na kojoj je Ferenc Rajhl demonstrirao umeće i talenat vrhunskog arhitekte. Najlepši dekorativni elementi na fasadi zgrade izrađeni su od čuvene žolnai keramike, dok je osnova napravljena od ružičastog mermera. U izradi vitraža korišćeno je venecijansko staklo.
Rogina bara je prastara močvara na istočnoj strani srednjovekovne Subotice, a kasnije vojnog šanca. Vremenom je počela da smeta razvoju grada, pa je Kraljevska komora odlučila 1764. da je zasadi vrbom. Kasnije, 1794. naređeno je da se močvara isuši, a zemljište proda za placeve. Uprkos svim naporima, voda se zadržavala. Četrdesetih godina 20. veka u njoj su se još kupala deca a plovilo se i čamcima. Gradsko veće je 1888. odlučilo da naspe preostali deo bara i zasadi park, kao i da podigne zgradu Suda. Godinu i po dana je dovlačen pesak i prodavani placevi na kojima će biti podignuti najlepši objekti Subotice – današnji Korzo.
Radijalac je naselje smešteno između centra grada i Hale sportova. Sredinom naselja se proteže pešačka aleja duga 800 m. Sa obe strane šetališta celom dužinom pružaju se saobraćajnice koje vode do Hale sportova i rekreacionog parka Dudova šuma.
Rajić, Blaško (1878-1951.) je bio bački hrvatski sveštenik, književnik i političar. Rođen je u Subotici. Po završetku studija zaredio se za sveštenika 1902. godine, najpre u hrvatskom selu u južnoj Ugarskoj, Dušnoku 1902, potom u Santovu 1904. Kapelanstvo nastavlja u rodnoj Subotici, u župi sv. Terezije, sve do 1911, a potom je imenovan za župnika i vodio je župu sv. Roka, u kojoj je ostao do smrti 1951.
Autor je molitvenika „Duhovna mana“.
U potonjoj je ostvario najveća dela u pastoralnom, društvenom i kulturnom području.
Agilno se zalagao za to da Bačka uđe u jedinstvenu južnoslovensku državu.
1919. je bio član bunjevačkog poslanstva koje je otputovalo u Pariz na mirovnu konferenciju sa stranim diplomatama.
Vodio je Bunjevačko–šokačku stranku, nakon toga Vojvođansku pučku stranku, a posle se okrenuo Stjepanu Radiću, čiji je HSS silno podržavao.
Za vreme Drugog svetskog rata njegova aktivnost je prekinuta. Svom redovnom župničkom životu u Subotici se vratio 1943, gde ostaje do smrti 1951.
Utemeljitelj je mnogih društava: Katoličko devojačko društvo, Radničko i učeničko križarsko bratstvo, Prosvetno društvo „Katolički krug“, Dobrotvorna zajednica Bunjevaca i Hrvatska kulturna zajednica, a zajedno sa Lajčom Budanovićem utemeljio je i Maticu subotičku.
Zaslužan je što je Dužijancu, dotad samo hrvatski narodni običaj (koji je nastao na salašima), uobličio u crkvenu manifestaciju. Zahvaljujući njemu, održalo se i „prelo“.
Pokrenuo je „stare“ „Subotičke novine“ 1920. godine. Pisao je pesme, pripovetke i članke. Njemu u čast se održava manifestacija Rajićevi dani.
Sinagoga u Subotici po arhitektonskom rešenju spada u najlepše građevine secesije ovog podneblja. Sagrađena je 1902. godine u stilu mađarske secesije, po projektu Dežea Jakaba i Marcela Komora. Poseban izgled ovom hramu daju ukrasi, kako na fasadi tako i u unutrašnjosti, u kojima dominiraju vitraži. Iako velikim delom oštećeni, oni i danas čuvaju veštinu i lepotu rada na staklu majstora iz prošlih vremena. Organizacija „World monument watch“ je tri puta zaredom Sinagogu uvrštavala među sto najugroženijih spomeničkih objekata u svetu. Sinagoga je zaštićen spomenik kulture i uspomena na 4.000 subotičkih Jevreja prognanih i umorenih u fašističkim logorima u Drugom svetskom ratu.
Secesija je tipična za Suboticu. Želeći da lepotom nadmaše postojeći konvencionalni akademizam, bogati Subotičani su početkom 20. veka širom otvorili vrata novoj umetnosti i arhitekturi secesije. Svojevrsni pečat novom ruhu Subotice dali su arhitekte: Eden Lehner, Ferenc Rajhl, tandem Marcel Komor i Deže Jakab. Oni su Suboticu ukrasili cvetnom ornamentikom, narodnim motivima, kovanim gvožđem, bojom i keramikom. Arhitekte modernog doba danas kombinuju modernu arhitekturu s tradicijom. Zelena fontana u centru grada, izgrađena od čuvene Žolnai keramike 1985. godine, podseća na upečatljivu umetnost secesije.
Sarić Ivan (1876-1966.), poznati subotički sportista, koji se bavio biciklizmom, motorima i automobilima. Prvi je čovek sa naših prostora koji je poleteo 1910. godine, avionom koji je sam konstruisao. Sedište aviona od pruća je sačuvano i nalazi se u Muzeju vazduhoplovstva u Surčinu. Avion je napravio nakon što ga je po prvi put video u Parizu 1909. godine. 1917. je sagradio i model helikoptera koji je na probama pokazao odlične rezultate.
Spartak – Jovan Mikić (1914-1944.) bio je komandant Subotičkog partizanskog odreda i poznati jugoslovenski reprezentativac u atletici. U periodu od 1932. do 1939. bio je naš najbolji petobojac, desetobojac, skakač, bacač diska i kladiva. Poginuo je 10. oktobra 1944, na Dan oslobođenja Subotice, na subotičkoj železničkoj stanici, kada ga je usmrtio mađarski vojnik.
Senta (naselje u Subotici) je južni deo grada, između Senćanskog puta i Braće Radić, u okolini crkve Sv. Đurđa. Stari senćanski put protezao se od Senjaka (Puškinov trg) i preko senćanske kapije vodio u Sentu. Iako nikad nije asfaltiran, ovim letnjim zemljanim putem se i danas može stići u Sentu.
Stantić, Đuro, (1878-1918.) je prvi subotički sportista i svetski prvak i osvajač olimpijske medalje.
Spomen česma na Paliću, pred Velikom terasom, podignuta je 1912. godine u čast završetka izgradnje Velike terase u stilu secesije i Muzičkog paviljona. Spomen česma se i danas fantastično uklapa u ambijent palićkog šetališta.
Subotička filharmonija, osnovana 1908. godine, priredila je mnogobrojne koncerte sa umetnicima-solistima najvišeg svetskog ranga. Poslednjih decenija vrsni muzičari su otišli iz grada, te je Filharmonija bila prinuđena da svoju delatnost svede u skromnije okvire.
„Sunjok“ čarda je čarda u neverovatnom prirodnom ambijentu na obali Ludoškog jezera. Nudi riblje čorbe, riblje paprikaše i ostale specijalitete od ribe, kao i klasičnu kuhinju.
Tramvaj: Tramvaji su se kroz Suboticu vozili od 1897. godine. Tramvajski saobraćaj je, na žalost mnogih Subotičana, ukinut 1974. Danas je jedan tramvaj, na uglu Rudić ulice, pretvoren u lokal i podseća Subotičane na minulo doba.
TERRA’S je udruženje za organsku hranu, osnovano 1990. godine u Subotici, kao nezavisna, neprofitna i nevladina organizacija. TERRA’S je pionir u širenju ideja i inicijativa u organskoj poljoprivredi. Rad TERRA’S-a je usmeren na edukaciju, savetodavstvo, marketing i promociju, naučno-istraživački rad, izdavaštvo i informisanje. Strategija TERRA’S-a je usmerena na uspostavljanje saradnje u oblasti primarne proizvodnje, prerade, plasmana i primene organske hrane, a cilj je uspostavljanje ekološki uravnoteženog i ekonomski održivog poslovnog sistema u proizvodnji hrane.
Učiteljski fakultet u Subotici na mađarskom nastavnom jeziku nalazi se u Žutoj kući. Naziv Studijskog programa osnovnih akademskih studija je Obrazovanje učitelja, a akademski naziv koji se stiče je profesor razredne nastave. Fakultet je akreditovan 2009. godine.
Franjevačka crkva, građena od 1730. do 1736. godine, najstarija je crkva u Subotici.
Svoj današnji izgled je poprimila 1901. godine i predstavlja monumentalno zdanje u stilu neoromanike.
Filmski festival Palić je međunarodni filmski festival osnovan 1992. godine od strane Opštine Subotica. Od nekadašnjih malih i nepretencioznih Palićkih filmskih večeri, preko upornih pokušaja stvaranja ozbiljnog regionalnog festivala, izrastao je u važnu tačku na mapi evropskih filmskih festivala. Od 2003. godine i svog desetog izdanja palićki festival postaje Festival evropskog filma i iste godine dobija članstvo u Evropskoj koordinaciji filmskih festivala. Ova ideja je potvrđena kroz naredne tri godine postojanja i danas je Festival evropskog filma Palić jedan od najznačajnijih festivala u regionu i jedan od retkih u svetu sa 100% evropskim sadržajem.
Festival se održava svake godine u mesecu julu, a nagrade koje se dodeljuju su: Aleksandar Lifka, Zlatni toranj, Palićki toranj, Underground Spirit i Specijalna nagrada žirija.
Fidelinka: Sa šest decenija tradicije, AD „Kompanija Fidelinka“ je lider na tržištu prehrambenih proizvoda Srbije i regiona.
Brend Fidelinka poznat je po vrhunskom kvalitetu, konkurentnim cenama i bogatom asortimanu. Sve to rezultira dominantnim tržišnim učešćem u zemlji i, što je najvažnije od svega, brojnim zadovoljnim i veoma lojalnim potrošačima. Misija „Fidelinke“ jeste konstantno stvaranje proizvoda na bazi pšenice vrhunskog kvaliteta, uz zadržavanje izuzetnog odnosa kvalitet/cena putem primene efikasnih proizvodnih i marketing sistema, sa ciljem zadovoljavanja potreba masovnog tržišta, a vizija da postane lider na regionalnom tržištu brašna i testenine.
„Fontana“ je restoran na Paliću, smešten u Vikend naselju, koji svojom bogatom ponudom i kvalitetom u pripremi raznovrsnih jela i pića iz godine u godinu pruža zadovoljstvo sve većem broju posetilaca. Restoran nudi domaću kuhinju dopunjenu ribljim specijalitetima.
Feliks, Lajko je savremeni muzičar i kompozitor. Rođen je 17. decembra 1974. u Bačkoj Topoli, a deo života proveo i u Subotici. Svira violinu, citru, tradicionalne žičane instrumente zastupljene u Panoniji.
Horgoška paprika: čuvena „horgoška mlevena paprika“ poznata je po kvalitetu i finoći mlevenja, hemijskoj i bakteriološkoj čistoći. Ima izvanredan ukus, boju i aromu. Tradicija gajenja paprike u Horgošu duga je više od dva veka, što je ovoj mlevenoj paprici proizvođača „Vitamin“ iz Horgoša donelo znak „Najbolje iz Vojvodine“, koju dodeljuje pokrajinsko Izvršno veće.
Hrvatska riječ: NIU „Hrvatska riječ“ je prva profesionalna institucija Hrvata u Srbiji, osnovana Odlukom Skupštine AP Vojvodine 2002. godine. Osnivačka prava prenesena su 2004. godine na Nacionalni savjet hrvatske nacionalne manjine – Hrvatsko nacionalno vijeće. Osnovna delatnost NIU je izdavanje informativno-političkog nedeljnika „Hrvatska riječ“ koji izlazi u tiražu od 1.500 primeraka i distribuira se širom Vojvodine. Pored toga, NIU izdaje mesečni podlistak za decu „Hrcko“. U saradnji s udruženjem „KroV“ izdaju i mesečni podlistak „Kužiš?“, a s Maticom Hrvatskom ogranak u Subotici dvomesečnik za kulturu, umetnost i nauku „Klasje naših ravni“. Od 2005. godine NIU se bavi i izdavanjem knjiga.
Crkva svetog vaznesenja gospodnjeg: Srpska pravoslavna crkva podignuta je na najvišem delu nekadašnjeg starog grada oivičenog šancem, verovatno između 1723. i 1726. Crkva je posle toga više puta obnavljana, a 1766. i 1804. i produžavana. Temeljno je obnovljena 1910. godine, kada je podignut nov toranj i postavljen nov ikonostas, koji je u Beču izradio Čeh Jovan Lukeš.
Crna gospa, oltarna slika u kapelici franjevačkog samostana načinjena krajem 17. veka.
Čat, Geza je bio poznati mađarski književnik. Rođen je u Subotici pod imenom Jožef Brener. Čat je bio hroničar subotičkog građanskog života iz vremena kad je to sve bila carevina Austrougarska, na razmeđi dva veka – 19. i 20. Skandali koje je neprestano izazivao kulminirali su u optužbi da je ubio suprugu i da je zavisnik od morfijuma. U samom centru Subotice podignuta mu je bista.
Džamija je u Subotici svečano otvorena 24. avgusta 2008. Ova Muhadžir džamija je prvi islamski objekat izgrađen nakon više od 2 veka na magistralnom putu od Sofije do Budimpešte. Glavni muftija Islamske zajednice u Srbiji, Muamer Zukurlić, smatra da je otvaranje subotičke džamije istorijski trenutak i znak tolerancije i razumevanja gradskih vlasti za pripadnike svih verskih skupina.
Šandor (Aleksandrovo) je naselje na južnom delu grada. To je još krajem 18. veka bila jedna od subotičkih ugarnica koja je do 1804. godine naseljena. Sigurno je da Šandor leži na mestu nama danas nepoznatog srednjovekovnog naselja, jer su u blizini pronađeni ostaci veoma stare crkve i sela između 11. i 14. veka. Ovde je bilo naselje i u bronzanom i u sarmatskom dobu.
Šarčević, Ambrozije (Boza) (1820-1899.) bio je jedan od najangažovanijih boraca u preporodu bačkih Bunjevaca u drugoj polovini 19. veka. Za nacionalnu ravnopravnost i pravo svojih sunarodnika na upotrebu maternjeg jezika, prvenstveno u školskoj nastavi, borio se živom reči, kao društveni i javni radnik, te perom kao novinar, prevodilac, publicista, urednik godišnjaka i polemičar.
